Aanranding of seksueel getinte handelingen opdringen of afdwingen is strafbaar als 'aantasting van de seksuele integriteit'.

Wanneer ben je aangerand?

Als iemand je tegen je wil aanraakte of je dwong om iets seksueels te doen (zonder penetratie).

Iemand kan bijvoorbeeld:

  • je borsten of geslachtsdelen betasten
  • je verplichten om je eigen penis of vagina aan te raken
  • je dwingen om je uit te kleden
  • je kleding uittrekken
  • je dwingen jezelf te masturberen
  • je dwingen om hem of haar af te trekken of te vingeren

Wat zegt de strafwet over aanranding?

Voor de wet is aanranding een inbreuk op de seksuele integriteit van een persoon. Seksuele integriteit betekent dat iemand zelf beslist over zijn of haar seksualiteit, weliswaar zonder dat die persoon daarbij een ander schade toebrengt of over iemand anders grenzen gaat.

Aanranding of aantasting van de seksuele integriteit is iets anders dan seksuele intimidatie enerzijds en verkrachting anderzijds.

    Wat is het verschil tussen aanranding en verkrachting?

    Van zodra er penetratie plaatsvindt, ook als die gedeeltelijk is, spreekt men van verkrachting. 

    In tegenstelling tot aanranding wordt de term 'verkrachting' door de wet wél zeer precies omschreven. Het is 'elke vorm van seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die daar niet in toestemt'.  

    Penetratie is voor de wet 'elke vorm van binnendringen in het lichaam met om het even welk voorwerp of lichaamsdeel'.  

    Verkrachting wordt zwaarder bestraft dan aanranding. 

    Welke straf staat er op aanranding?

    Aanranding of aantasting van de seksuele integriteit van een volwassen persoon kan worden bestraft met een gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar.

    De straf toekennen is een complexe zaak die per dossier door de rechter wordt bekeken.

    Bij verzwarende omstandigheden kan de rechter een hogere straf opleggen, bijvoorbeeld: 

    • als het slachtoffer nog jong is
    • als het slachtoffer een zwakkere positie heeft
    • wanneer er geweld is gebruikt

    Zo voorziet de wet dat als het slachtoffer van de aanranding jonger is dan 16 jaar, een straf van 15 tot 20 jaar mogelijk is. Voor een minderjarige boven de 16 jaar is dit 10 tot 15 jaar 

    Ik ben aangerand: hulp

    Als je het slachtoffer bent van aanranding is het in eerste instantie belangrijk dat je ergens naartoe kan waar je je veilig voelt.

    Praat met iemand die je vertrouwt

    Het is goed om hier met een vertrouwenspersoon over te spreken, al is dat niet altijd gemakkelijk. Die persoon kan je ook bijstaan in de verdere zoektocht naar hulp. 

    Hulplijn 1712

    Bel het nummer 1712. Deze hulplijn biedt gratis en anoniem een luisterend oor en kan je indien gewenst doorverwijzen naar verdere begeleiding. Chatten kan ook.

    Zorgcentrum na seksueel geweld

    Een Zorgcentrum na seksueel geweld ligt in een ziekenhuis.

    De Zorgcentra bieden:

    • medische zorg: verzorging van verwondingen en behandeling van gevolgen van aanranding 
    • psychische zorg: eerste opvang en verdere begeleiding
    • forensisch onderzoek: vaststellen van letsels, onderzoeken van sporen, verzamelen van bewijsmateriaal voor een eventuele aanklacht en rechtszaak
    • politionele hulp: je kan er klacht neerleggen bij de politie indien gewenst, bij speciaal opgeleide zedeninspecteurs
    • nazorg: zowel psychisch als medisch

    Hoe aangifte doen bij aanranding?

    Het is niet altijd een gemakkelijke beslissing om naar de politie te stappen. Ideaal gezien wacht je niet te lang met je aangifte, omdat de politie dan nog het meeste onderzoek kan voeren.

    Bij wie aangifte doen: 

    • rechtstreeks bij de politie
    • via je huisarts
    • via de spoeddienst van een ziekenhuis
    • via een zorgcentrum na seksueel geweld 

    Deze drie laatsten kunnen dan voor jou de politie inschakelen. Weet dat je altijd een vertrouwenspersoon mag meenemen om je te steunen. 

    Aangifte doen bij aanranding: hoe verloopt dat?

    Je eerste reactie is vaak om je zo snel mogelijk te wassen. Als je klacht wilt indienen is dat echter geen goed idee. Je lichaam en kledij kunnen immers belangrijke sporen bevatten. Een aangifte verloopt in de volgende fases: 

    • je legt een verklaring af bij de politie
    • eventueel word je lichamelijk op sporen onderzocht  
    • je wordt verhoord om het hele verhaal nog eens helder te krijgen 

    Indien je als minderjarige verhoord wordt dan gebeurt dit door mensen die hiervoor speciaal zijn opgeleid. Je verhoor wordt ook op video opgenomen zodat je zeker niet meermaals je verhaal opnieuw moet doen. 

    Aangifte doen op een later moment

    Nog niet klaar om aangifte te doen? Dat kan ook. Probeer wel om al naar een dokter of naar een Zorgcentrum na seksueel geweld in de buurt te gaan, ook al is het al enkele dagen geleden. Een arts heeft beroepsgeheim en mag dus niet zomaar naar de politie stappen.

    Op die manier heb je een onderzoek laten doen dat kan gebruikt worden als bewijsmateriaal als je later toch nog klacht wilt neerleggen.

    Waarom aangifte van aanranding doen? 

    • het kan je helpen in je verwerkingsproces
    • er kan juridische opvolging komen
    • je kan verdere slachtoffers helpen voorkomen

    Getuige van aanranding

    Wat als je een aanranding ziet gebeuren?

    Stel dat je getuige bent van een aanranding in de publieke ruimte, bv. op straat of in een café. Wat kun je doen?

    Tussenbeide komen bij gewelddadige feiten is allerminst evident. Elke situatie is verschillend en je zult zelf (snel) moeten inschatten wat je kunt doen, zonder jezelf daarbij in gevaar te brengen.

    Er zijn wel enkele tips die je kunnen helpen om als omstaander tussen te komen bij een aanranding

    Hoe reageer je als iemand je vertelt over een aanranding?

    Het kan erg confronterend zijn als een kind of volwassene je in vertrouwen neemt om over aanranding of misbruik te praten. Zeker wanneer de pleger een familielid of een bekende is.

    Hoe kan je helpen?

    • blijf rustig en luister 
    • laat de persoon uitpraten
    • hecht geloof aan de feiten en geef geen uitgesproken meningen
    • zeg het slachtoffer dat het niet haar of zijn schuld is 
    • stel geen al te directe vragen over het misbruik (bij kinderen en jongeren) 
    • zoek samen met het slachtoffer naar gepaste hulp 

    Meer tips over hoe je als vriend of familielid een slachtoffer van aanranding het beste kan helpen.

    Veelgestelde vragen

    Ben ik wel echt aangerand als ik de ander niet heb afgewezen of mezelf niet heb verdedigd? 

    Ja. Als je seksueel grensoverschrijdend gedrag meemaakt is dat immers een stresserende situatie.

    Ons lichaam kan dan op 4 verschillende manieren reageren. Hier gaat echter geen bewust keuzeproces aan vooraf. Onze hormonen nemen de bovenhand en bepalen voor het grootste deel hoe we reageren. 

    • Fight (vechten). Je lichaam springt in vechtmodus en je gaat je hard verdedigen.
    • Flight (vluchten). Ons lichaam kan ook in vluchtmodus schieten. Dan zal je proberen om weg te vluchten, soms letterlijk weg te lopen uit de situatie.  

    Veel mensen denken op voorhand dat ze op een van die twee manieren zouden reageren op seksueel geweld. Het gebeurt echter vaker dat mensen op één van de volgende twee manieren reageren: 

    • Freeze (bevriezen). Daarnaast kan het echter dat je lichaam ‘bevriest’ en je niets doet. Ook al wil je dan wel wegvluchten of terugvechten, de hormonen in je lichaam zorgen er voor dat je lichaam als het ware ‘in pauze’ komt te staan. 
    • Fawn (meewerken). Het kan ook zijn dat je net alles doet om de situatie zo snel mogelijk te laten voorbij gaan, en dat je zelfs meewerkt om erger misbruik of geweld te voorkomen.  

    Dit zijn allemaal heel normale reacties van ons lichaam dat naar de survival modus schakelt ten gevolge van een bedreigende situatie. Reacties waar we weinig controle over hebben. Het is dus zeker niet omdat je niet terugvecht dat je niet bent aangerand. De ander niet afwijzen betekent trouwens niet dat je toestemt. 

    Wat betekent dwang volgens de wet?

    Onder dwang verstaat de wet alle seksuele handelingen die op welke manier dan ook zijn afgedwongen of opgelegd. Vrijwilligheid ontbreekt dus.

    Met geweld, chantage, een list, een beloning bijvoorbeeld. Iemand kan seks ook afdwingen door misbruik te maken van een gezagsrelatie of vertrouwenspositie.

    Is het mijn eigen schuld dat ik aangerand werd?

    Neen.

    Het is nooit de fout van het slachtoffer. De dader is over de grens gegaan en draagt de verantwoordelijkheid.

    Het is dus niet omdat je 's nachts over straat liep, omdat je weinig of sexy kledij droeg of omdat je gedronken had dat het jouw schuld is wat je is overkomen. 

    Sommige mensen leggen de schuld bij het slachtoffer. We noemen dit ook ‘victim blaming’. Dat is niet oké. Zo ontslaan we niet alleen de dader van zijn schuld, maar het is ook erg kwetsend voor de slachtoffers. Slachtoffers die sowieso soms al worstelen met een schuldgevoel, ook al deden ze niets verkeerd.