Zwangere vrouwen ondergaan heel wat lichamelijke en hormonale veranderingen. Dat kan invloed hebben op je seksleven. En ook na de bevalling kan het even duren voor je seksleven weer in zijn plooi valt.

Je lichaam tijdens de zwangerschap

Als vrouw merk je vaak al snel dat je zwanger bent: gevoeligere borsten, ochtendmisselijkheid, vaker moeten plassen ... De lichamelijke en hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen lastig zijn. Gelukkig valt bijna alles weer in zijn plooi na de bevalling.

Wat verandert er hormonaal?

Een zwangerschap heeft invloed op bijna alle hormonen in je lichaam.

  • De placenta zorgt voor de productie van het zwangerschapshormoon (hCG). Dat hormoon verhindert de eisprong en zet de eierstokken aan om enorme hoeveelheden oestrogeen en progesteron te produceren. Deze hormonen zijn nodig om de zwangerschap in stand te houden.
  • De placenta maakt ook een hormoon aan waardoor de schildklier actiever wordt. Dat zorgt voor een snellere hartslag, meer zweten en mogelijk meer stemmingswisselingen.
  • Doordat hormonen van de moederkoek de insulinewerking beperken, moet de alvleesklier meer insuline produceren. Dat kan een risico geven op zwangerschapsdiabetes.

Hoe beïnvloedt het de werking van je lichaam?

Zowat alle organen moeten harder werken tijdens de zwangerschap.

  • Je hart gaat sneller kloppen om het bloed naar de baarmoeder te brengen. Dat kan zorgen voor kortademigheid bij lichamelijke inspanningen.
  • Ook je longen werken harder en ze hebben minder plaats door de uitzettende baarmoeder.
  • Je nieren moeten door de groei van de foetus meer bloed zuiveren.
  • Je blaas krijgt last van de groeiende baarmoeder, waardoor je vaker moet plassen. Probeer goed uit te plassen, zodat er geen bacteriën achterblijven die een urineweginfectie kunnen veroorzaken.
  • Omdat je darmspieren verslappen, kun je last krijgen van verstopping (obstipatie).
  • Vanaf het tweede trimester kunnen je borsten voormelk (colostrum) beginnen af te scheiden.
  • Onder invloed van hormonen en door de druk van de baarmoeder worden je buikspieren en bekkenbodemspieren zwakker. Daardoor kun je niet alleen last krijgen van bekkenpijn, maar ook van urineverlies. En je kunt windjes of ontlasting verliezen. Dat is normaal. Je hoeft je daarvoor niet te schamen. Kaart het aan bij je gynaecoloog, verloskundige of huisarts. Kinesitherapie kan je klachten verhelpen of verminderen.

Wat verandert er uiterlijk?

Uiteraard wordt de buik dikker. Maar er zijn nog verschillende andere lichamelijke veranderingen:

  • Je borsten worden groter en soms ook gevoeliger.
  • Er kan een bruine streep op de buik verschijnen, die loopt van de navel tot de schaamstreek.
  • De huid rondom je tepels (areola) kan donkerder worden.
  • Er kunnen bruine vlekken verschijnen in je gezicht, die geleidelijk verdwijnen na de bevalling.
  • De betere doorbloeding van huid en haar kan zorgen voor meer beharing en een rode, warme huid.

Seks tijdens de zwangerschap

Seks tijdens de zwangerschap is perfect mogelijk en kan nog altijd heel fijn zijn. Penetratie houdt geen gevaar in voor de foetus. Maar een zwangerschap heeft wel invloed op je seksleven. Sommige vrouwen hebben tijdens de zwangerschap minder zin in seks, anderen juist meer.

Voor sommige vrouwen is seks tijdens de zwangerschap pijnlijk. Als koppel kun je (tijdelijk) zoeken naar een nieuwe invulling van seks. Want je kunt net veel behoefte hebben aan tederheid en ondersteuning in deze periode.

Neemt je zin in seks af tijdens de zwangerschap?

Niet noodzakelijk. Hormonale schommelingen, misselijkheid, vermoeidheid en pijnlijk opgezwollen borsten in de eerste drie maanden doen bij veel vrouwen de zin in seks sterk afnemen. Het is voor beiden – voor jou en je partner – wennen aan je veranderende lichaam. Angst om de baby te kwetsen, en zorgen en stress voor de toekomst werken zin in seks niet in de hand.

Tijdens de vierde tot zesde maand verandert de doorbloeding van de vagina, schaamlippen en clitoris, waardoor ze gevoeliger zijn, net als de tepels. Daardoor hebben veel vrouwen juist extra zin om te vrijen.

Tijdens de laatste drie maanden zorgen een dikke buik, druk op de blaas en vermoeidheid ervoor dat veel vrouwen weer minder zin hebben in seks.

Wanneer mag je niet meer vrijen? 

Je kunt vrijen wanneer je wilt, de hele zwangerschap door. Voor je kind houden vrijen en klaarkomen geen gevaar in. Ook niet als je eerder een miskraam hebt gehad. Een orgasme kan geen miskraam of vroeggeboorte veroorzaken. In sommige gevallen kan je arts je wel afraden om te vrijen:

  • als de vliezen gebroken zijn, vanwege het gevaar op infecties
  • bij bloedverlies
  • bij ernstige spataderen rond je vagina
  • bij (te) vroege weeën
  • bij een risico op vroeggeboorte laat in de zwangerschap, door prostaglandines in sperma (hormonen die de bevalling in gang kunnen zetten)

Maak je je daarover zorgen, bespreek dat dan met je gynaecoloog of huisarts.

Kan seks het embryo beschadigen?

Nee. Niet alleen is het embryo beschermd door de vruchtvliezen, het vruchtwater en de baarmoederwand. Ook de baarmoedermond is afgesloten zodat sperma niet in de buurt van het embryo kan komen.

Wat kan pijn veroorzaken bij seks tijdens de zwangerschap?

De grotere gevoeligheid van de vagina, schaamlippen en clitoris kan omslaan in pijn bij het vrijen. Ook de druk op de blaas kan vrijen onaangenaam maken. Tijdens de zwangerschap kunnen er ook spataderen rond de vagina ontstaan die pijnlijk kunnen zijn. De verandering in de zuurtegraad van de slijmvliezen kan schimmels en bacteriën vrij spel geven.

Los van deze 'fysieke' verschijnselen kunnen stress, spanningen of een ongemakkelijke houding aangename seks in de weg staan. Na een orgasme kan je buik hard aanvoelen doordat de spieren van je baarmoeder aantrekken. Dat kan geen kwaad. Rustig ademen, een warm bad of een warmwaterkruik kunnen helpen om je opnieuw te ontspannen.

Soa en zwangerschap

Ook tijdens je zwangerschap kan je een seksueel overdraagbare aandoening (soa) oplopen. Die kan je overdragen op de foetus als de soa niet wordt behandeld. Bijvoorbeeld herpes. Bijna alle soa's kunnen tijdens de zwangerschap worden behandeld zonder gevaar voor de foetus. Informeer je bij je huisarts.

    Wat zijn goede standjes voor seks tijdens de zwangerschap?

    Als je buik groeit, kunnen bepaalde houdingen niet meer fijn zijn. Omdat je niet meer goed op je rug kunt liggen of omdat je last hebt van je bekken. Sommige seksstandjes zijn meer geschikt voor zwangere vrouwen:

    Andere standjes als je zwanger bent

    • op de schoot: de vrouw gaat op de schoot van de partner zitten. Als de penis te diep gaat, doe je dit standje het best op een stoel. Zo kan de vrouw op haar voeten steunen en heeft ze meer controle over de diepte van de penetratie.
    • op de bedrand: de vrouw gaat op de bedrand zitten of liggen, de partner zit met zijn knieën op de grond voor haar.
    • missionaris: als de partner voldoende op zijn knieën en ellebogen of armen steunt, raakt hij de buik niet.

    Seks na de bevalling

    Na de bevalling hebben veel vrouwen last van vermoeidheid, een pijnlijke of droge vagina en pijnlijke borsten, waardoor ze geen zin hebben om te vrijen. Wacht met vrijen tot de baarmoeder, de vagina en de anus niet meer pijnlijk aanvoelen en wees voorzichtig. 

    In de periode na de bevalling kan vermoeidheid op beide partners een invloed hebben. Het kan dan even duren voor je weer met elkaar wilt vrijen. Lichamelijke klachten, emoties en de nieuwe situatie kunnen de zin in seks verminderen. Seks met penetratie wordt de eerste weken afgeraden.

    Hoelang mag ik geen seks hebben?

    Gun je lichaam voldoende tijd om te herstellen. Met penetratie wacht je het best tot de baarmoeder en het gebied van anus en vagina niet langer pijn doen. Artsen raden zes weken onthouding aan. Want dan zijn mogelijke hechtingen verwijderd en is de baarmoedermond weer volledig gesloten. En kunnen bacteriën via de penis niet meer naar binnen.

    Is het normaal dat ik geen zin heb om te vrijen na de bevalling?

    Een bevalling heeft een hele impact op je leven als persoon, maar ook als koppel. De bevalling en het kind schudden alles door elkaar: je lichaam, emoties en energiepeil. Zowel de bevalling zelf als de maanden die erop volgen zijn erg vermoeiend. Je nachtrust wordt vaak verstoord door de baby. Ook moet je als koppel een nieuw evenwicht vinden. En dat kan zorgen voor stress, bezorgdheid en onwennigheid. Daarnaast speelt angst voor pijn een rol bij vrouwen en mannen. Zo zijn mannen soms bang om hun vrouw pijn te doen tijdens seks. Vaak is het voor jezelf en je partner ook even wennen aan dat nieuwe lichaam. Het is normaal dat je door al die omstandigheden niet meteen zin hebt in seks.

    Wanneer komt de zin om te vrijen terug?

    Naarmate je als moeder of vader groeit in je rol, komt de zin in seks meestal vanzelf terug. Bij sommigen gebeurt dat pas als de menstruatiecyclus weer op gang is gekomen, bij anderen al vroeger. In de tussentijd is er veel mogelijk, want seks is meer dan penetratie alleen. Elkaar strelen, masseren, masturbatie of andere vormen van seks.

    Welke lichamelijke klachten beïnvloeden seks na de bevalling?

    Hoe snel het lichaam herstelt na een bevalling is voor elke vrouw anders. Het hangt onder meer af van hoe de bevalling is verlopen.

    • De eerste weken na de bevalling is het normaal dat je nog bloedverlies hebt. Uiteraard ziet de vulva af van de bevalling.
    • De eerste maanden na de bevalling is ze nog pijnlijk. Zo dienen de knipjes of scheurtjes te herstellen. De vaginawand kan ook opgerekt zijn. Daardoor neemt de gevoeligheid bij penetratie voor de man en de vrouw af. Je kunt tijdelijk last hebben van ongewild urineverlies.

    Wat is het belang van de bekkenbodemspieren?

    De bekkenbodemspieren zijn een groep spieren die samen de bodem van het bekken vormen. Ze ondersteunen de organen in de buikholte. Ze bevinden zich rond de blaas, de vagina en de anus.

    Voor, tijdens en na de bevalling krijgen deze spieren het zwaar te verduren. Het is normaal dat je na de bevalling last hebt van ongewild urineverlies door bijvoorbeeld te hoesten of te lachen. Er bestaan specifieke oefeningen om de bekkenbodemspieren te versterken. Praat erover met je gynaecoloog, verloskundige of huisarts.

    Hoe beïnvloedt borstvoeding mijn seksleven?

    Als je borstvoeding geeft, kan het zijn dat:

    • je vagina minder vochtig is door borstvoedingshormonen – glijmiddel kan helpen
    • je borsten gevoeliger zijn, bijvoorbeeld door stuwing
    • je tepels (zeer) pijnlijk aanvoelen, bijvoorbeeld door tepelkloven
    • je door de daling van testosteron minder gevoelig bent voor seksuele prikkels – (langer) voorspel kan helpen
    • je borsten moedermelk lekken tijdens seks

    Die zaken kunnen ervoor zorgen dat je minder (zin in) seks hebt.

      Meer informatie of hulp nodig?

      Meer informatie of hulp rond het lichaam tijdens de zwangerschap vind je bij:

      • Huisarts: eerste aanspreekpunt voor informatie over vruchtbaarheid en zwangerschap. Voor hoogdringende zaken kan je terecht bij een huisartsen wachtdienst.
      • Gynaecoloog: informatie over alle thema's die met gezondheidszorg voor vrouwen te maken hebben, inclusief vruchtbaarheid, zwangerschap en bevalling.
      • Expertisecentra kraamzorg: begeleiden zwangere en pas bevallen vrouwen bij zwangerschap, geboorte, kraamzorg en borstvoeding.
      • Ook bij een vroedvrouw kan je terecht met vragen over je zwangerschap. Zoek een vroedvrouw in je buurt.